တညင္းသီး ႏွင့္ သူ၏အဆိပ္ (အဆိပ္ေတြနဲ႔အသီး)

အားလုံးသိၾကတဲ့အသီးပါပဲ။ ႀကဳိက္တဲ့လူလည္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမယ္ ထင္ပါ တယ္။ အထူးသျဖင့္ အမ်ဳိးသမီးေတြျဖစ္မယ္ထင္ပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ တညင္း သီးပါ။ တညင္းသီးကုိ English လုိ Djenkol Bean
လုိ.ေခၚၿပီး၊ သူ.ရဲ႕ Scientific name ကေတာ. Pithecolobium -lobatum လုိ.ဆုိပါတယ္။ တညင္းသီးမွာ လူကုိအက်ဳိးျပဳတဲ. ဗီတာမင္ဓာတ္ပါ၀င္မႈ မ႐ွိပါဘူး။ သူ.မွာ ပါ၀င္တာကေတာ.လူကုိ ဒုကၡေပး ႏုိင္တဲ. အဆိပ္ဓာတ္ပါ။ တညင္းသီးမွာ Djenkolic acid ဆုိတဲ.အဆိပ္ေတြ ၀.၃% ကေန ၁.၃% အထိပါ၀င္ပါတယ္။ တညင္းသီးဟာ အဆိပ္သင္.တတ္တဲ.အစားအစာတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ တညင္းသီးအဆိပ္သင့္တာကုိ Djenkilism လုိ.ေခၚပါတယ္။ အဆုိး႐ြား ဆုံးကေတာ့ ေက်ာက္ကပ္ႏွစ္ခုစလုံး တစ္ၿပဳိင္နက္ပ်က္စီးၿပီး အသက္ ဆုံး႐ႈံးတဲ. အထိ ျဖစ္ႏုိင္တာပါပဲ။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ တညင္သီး ေပါတဲ. ရခုိင္ျပည္နယ္၊ ကရင္ျပည္နယ္၊ ပဲခူးတုိင္း၊ ေ႐ြက်င္နဲ. သံေတာင္ႀကီး ေဒသေတြမွာ တညင္းသီးအဆိပ္သင္.မႈ အမ်ားဆုံးေတြ.ရပါတယ္။
တညင္းသီးေပါတဲ. ရာသီမွာ အဆုိးဆုံးျဖစ္ၿပီး ႏွစ္စဥ္ အဆိပ္သင္. မႈေၾကာင္.အသက္ဆုံး႐ႈံးမႈေတြ ႐ွိပါတယ္။ အထူးသျဖင္. အဆိပ္သင္.တဲ.အခါ ေဆး႐ုံတက္ေရာက္ၿပီး စနစ္တက်ကုသမႈ မခံယူရင္ေသဆုံးဖုိ.လမ္း
ပုိမ်ားတယ္လုိ.ဆုိပါတယ္။

အဆိပ္သင့္ျခင္း

တညင္းသီးအဆိပ္ရဲ. ဖြဲ.စည္းပုံေမာ္လီက်ဳးကေတာ. အပ္ေခ်ာင္းပုံေလး ေတြကုိပုတီးသီသလုိ သီထားတဲ.ပုံျဖစ္ပါတယ္။ ေတာ္ေတာ္႐ွည္ၿပီး တစ္ခုနဲ.တစ္ခုအလြယ္တကူ ခ်ိတ္တြယ္ႏုိင္ပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ. ခႏၶာကုိယ္မွာ အဆိပ္ေတြ၀င္လာရင္အသည္းက ပ်က္ျပယ္ေအာင္လုပ္ေပး ပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္ကေတာ.ခႏၶာကုိယ္ကအညစ္အေၾကးေတြကုိ စြန္.ထုတ္ ေပးပါတယ္။ တညင္းသီးစားလုိက္ရင္ပါ၀င္တဲ.အဆိပ္ေတြဟာ ေသြးထဲကုိ အရင္ေရာက္သြားပါတယ္။ ၿပီးတဲ.အခါ အသည္းကုိ ေရာက္ပါတယ္။ အသည္းဟာ ခႏၶာကုိထဲကုိ ေရာက္လာတဲ. အဆိပ္ေတြကုိ ပ်က္ျပယ္ေအာင္ လုပ္ေပးႏုိင္ေပမယ့္ တညင္းသီးမွာပါတဲ. အဆိပ္ကုိေတာ.ပ်က္ျပယ္ေအာင္
မလုပ္ႏုိင္ဘူးလုိ.ဆုိပါတယ္။ အဲဒီအခါ ေက်ာက္ကပ္ကေန စြန္.ထုတ္ဖို. ႀကဳိးစားရ ပါတယ္။ ဒါေပမယ္. တညင္းသီး အဆိပ္ေမာ္လီက်ဳးရဲ. တည္ေဆာက္ပုံေၾကာင္. ဆီးျပြန္ငယ္ေလးေတြ ပိတ္ဆုိ.တတ္ပါတယ္။
ေနာက္ၿပီးအပ္ေခ်ာင္းပုံအဆိပ္ေမာ္လီက်ဳးေတြကထုိးလုိ. ေသြးေၾကာ ေလးေတြ ေပါက္တတ္္ပါတယ္။ အဲဒီအခါ ဆီးသြားရင္ ေသြးပါတာ၊ ဆီးသြားနည္းတာေတြျဖစ္လာပါမယ္။ ပုိၿပီးဆုိးလာတဲ.အခါ ဆီးလမ္း ေၾကာင္းပိတ္ၿပီး ဆီးလုံး၀သြားလုိ.မရျဖစ္လာပါမယ္။ ေက်ာက္ကပ္ ႏွစ္ခုစလုံးက ဆီးမထြက္ႏုိင္လုိ. တင္းလာၿပီး မခံမရပ္ႏုိင္ေအာင္ နာက်င္လာပါမယ္။ ေသြးထဲမွာ Ureaနဲ.အဆိပ္အေတာက္ေတြမ်ားလာၿပီး
ေဆး႐ုံကုိ အခ်ိန္မီ တက္ေရာက္ကုသမႈမခံယူရင္အသက္ေသဆုံးႏုိင္ပါတယ္။ ဒါကုိ ႐ုတ္တရက္ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးျခင္း (Acuterenal failure) လုိ.ေခၚပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္သန္.စင္စက္ (Renal dialysis) နဲ.အခ်ိန္မီကုသ ႏုိင္မွသာ အျမန္ဆုံးသက္သာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

တညင္းသီးစားမယ္ဆုိရင္

တညင္းသီးမွာပါတဲ. အဆိပ္ဓာတ္ဟာ ေရမွာအနည္းငယ္သာ ေပ်ာ္၀င္တဲ.
အဆိပ္မ်ဳိးျဖစ္ပါတယ္။ ေပ်ာ္၀င္ႏႈန္းက ၀.၅% သာျဖစ္ပါတယ္။ တညင္းသီးကုိျပဳတ္လုိက္ရင္ အဆိပ္ဓာတ္နည္းနည္းသာ ေပ်ာ္၀င္ၿပီး ျပည္.၀သြားတဲ.အတြက္အဆိပ္ေတြ ထပ္ၿပီးမေပ်ာ္ႏုိင္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင္. ေရနဲ.ျပဳတ္တဲ.အခါတစ္ႀကိမ္တည္းနဲ. မလုံေလာက္ပါဘူး။ အနည္းဆုံး သုံးႀကိမ္မွ ငါးႀကိမ္ထိ ေရမ်ားမ်ားနဲ. ျပဳတ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ျပဳတ္ၿပီတဲ. ေရေတြကုိလည္း သြန္ပစ္ၿပီးေရအသစ္နဲ. ထပ္ျပဳတ္ရမွာပါ။ ဒါဆုိရင္ေတာ. အႏၱရယ္ေတာ္ေတာ္ေလ်ာ.သြားမွာပါ။တညင္းသီးအဆိပ္ဟာ 300ֹC ေက်ာ္မွသာ ဓာတ္ျပယ္ပ်က္စီးပါတယ္။ ေရဆူမွတ္ဟာ 100ֹC သာ႐ွိတာေၾကာင္.ဘယ္လုိမွ ဓာတ္မျပယ္ႏုိင္ပါဘူး။ တကယ္လုိ.မ်ား မီးဖုတ္ၿပီးစားရင္ အဆိပ္ေတြဟာ ဓာတ္လည္းမျပယ္၊ အျပင္လည္း မေရာက္ေတာ. 100%ခႏၶာကုိယ္ထဲေရာက္ၿပီး ဒုကၡေပးမွာျဖစ္ပါတယ္။
တညင္းသီးကုိ ဆားရည္မွာၾကာၾကာစိမ္ၿပီးစာရင္ေတာ. အဆိပ္ေတြ ေတာ္ေတာ္ေလးေလ်ာ.နည္းသြားတယ္ လုိ.ဆုိပါတယ္။ တညင္းသီး အဆိပ္ဟာ ဆားရည္မွာ အလြယ္တကူေပ်ာ္၀င္ပါတယ္။ သိပၸံနည္းအရ pH မ်ားေလေလ ေပ်ာ္၀င္မႈ Solubility မ်ားေလေလျဖစ္ပါတယ္။

အနံ.ျပင္းျပင္း၊ အဆိပ္ျပင္းျပင္း

တညင္းသီးစားၿပီးတဲ.အခါ ပါးစပ္မွာနံေနတာ၊ ဆီးသြားရင္ အနံ႔ဆုိးတာ ေတြဟာ ခႏၶာကုိယ္ထဲမွာ အဆိပ္ေတြ၀င္ေနၿပီလုိ.ဆုိလုိတာပါပဲ။ တညင္းသီး အဆိပ္နဲ.ပတ္သက္ၿပီး WHO(1970), South East Journal of Tropical Medicine(1978) စသျဖင္.ထုတ္ျပန္ေရးသားထားတာေတြလည္း ႐ွိပါ တယ္လုိ႔ဆုိတယ္။ ဒါေၾကာင့္စားၿပီးရင္ ခႏၶာကုိယ္ကုိလည္း ဒုကၡေပးသလုိ အိမ္သာထဲမွာလည္း အနံ.ဆုိးေပးတဲ့ ဒီလုိအသီးကုိ တတ္ႏုိင္သမွ်ေတာ့ မစားသင့္ဘူးလုိ႔ ထင္ပါ တယ္။

(ေဒါက္တာ ခင္ေမာင္လြင္-FAME ၏ က်န္းမာသုတအစီအစဥ္မွ ေကာက္ႏုတ္၍ အက်ဥ္းခ်ဳံးေဖာ္ျပပါသည္။)