ကယ္တင္ရမယ့္ ၿမိဳ႕ေတာ္ရန္ကုန္

တစစီၿပိဳက်ေနတဲ့ ရန္ကုန္က ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီေခတ္ ဗိသုကာလက္ရာေတြကို ဓာတ္ပံုနဲ႔ မွတ္တမ္းတင္ၿပီး စာအုပ္ ထုတ္ေဝဖို႔ ဓာတ္ပံုဆရာ ၂ ေယာက္က ျပင္ဆင္ေနၾကပါတယ္။ ရန္ကုန္ဆိုတာကလည္း ဒီလက္ရာေတြေၾကာင့္
ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားေနတာကိုး။

ေမာ္႐ိုကိုႏိုင္ငံဖြား ၾသစေၾတလ်ႏိုင္ငံသား ယက္ခ္ ေမာဒီ (Jacques Maudy) နဲ႔ အီတလီႏိုင္ငံသား ဂ်ီမီ ကက္စက္စ္စီယာ (Jimi Cassaccia) တို႔ဟာ ပံုဖ်က္ခံရတဲ့ ၿမိဳ႕ေတာ္ရဲ႕ သ႐ုပ္မွန္ကို ရင္သပ္႐ႈေမာဖြယ္႐ုပ္ပံုေတြနဲ႔ ေရးဆြဲျပႏိုင္ၾကပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာလည္း သမိုင္းဆိုင္ရာအေမြအႏွစ္ေတြကို အေလးအနက္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ဖို႔ လိုတယ္ဆိုတာကိုလည္း ႐ုပ္ပံုေတြကေနတဆင့္ ေျပာျပၾကပါတယ္။

ထင္ရွားတဲ့ သမိုင္းပညာရွင္ ေဒါက္တာ သန္႔ျမင့္ဦး တည္ေထာင္ခဲ့တဲ့ ရန္ကုန္အေမြအႏွစ္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရး အဖြဲ႔ (Rangoon Heritage Trust – RHT) ကိုယ္စား ႐ုိက္ကူးတဲ့ ဒီဓာတ္ပံုေတြဟာ စိတ္ကူးစိတ္သန္းေကာင္းမြန္ၿပီး အေရာင္အေသြး စံုလင္လွတဲ့အျပင္ ၿမိဳ႕ေတာ္ေဟာင္းရဲ႕ မုတ္သုန္ရာသီ ျမင္ကြင္းကိုလည္း အထူးခံစားရေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

အခုလို မွတ္တမ္းတင္တာဟာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ႀကီးရဲ႕ တန္ဖိုးရွိလွတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈဆိုင္ရာ သြင္ျပင္လကၡဏာကို ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္သြားႏိုင္ေရးအတြက္ ဥပေဒျပဌာန္းႏိုင္ဖို႔ သမိုင္းပညာရွင္ေတြ ဝိုင္းဝန္းႀကိဳးပမ္းေနၾကတာရဲ႕ အစိတ္အပိုင္း တခုျဖစ္ပါတယ္။ ေနာင္လာမယ့္ မ်ိဳးဆက္ေတြအတြက္ သူတို႔ ႀကိဳးပမ္းေနၾကတာပါ။

ၾသစေၾတလ် ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ေဘာ့ဘ္ကား (Bob Carr) ျမန္မာျပည္ကို အလည္လာစဥ္အခါက ဒီမွတ္တမ္းတင္တဲ့ အလုပ္ကိုလုပ္ဖို႔ RHT ကို အေလးအနက္ တိုက္တြန္းခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ႂကြယ္ဝလွတဲ့ ဗိသုကာ အေမြအႏွစ္ေတြကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ဖို႔ သူ႔အစိုးရအေနနဲ႔ အေထာက္အပံ့ ေပးသြားမယ္၊ ကၽြမ္းက်င္သူေတြနဲ႔ ကူညီသြားမယ္လို႔လည္း ကတိေပးသြားခဲ့ပါတယ္။

တဖက္မွာလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ခ်မွတ္ထားခဲ့တဲ့ ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈေတြကို မၾကာေသးခင္က ေလွ်ာ့ခ်လုိက္တာနဲ႔အတူ သူ႔ထက္ငါ အလ်င္စလို ဝင္ေရာက္လာၾကမယ့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး စီမံကိန္းေတြက အလွ်င္အျမန္ ယုိယြင္းပ်က္စီးေနတဲ့ ၁၈ ရာစုပံုစံ လက္ရာမြန္ေတြအေပၚ ၿခိမ္းေျခာက္မႈရွိႏိုင္တယ္လို႔ စိုးရိမ္မႈေတြ နက္နက္႐ႈိင္း႐ိႈင္း ရွိေနၾကပါတယ္။ ႏွစ္နဲ႔ခ်ီၿပီး လွည့္မၾကည့္ဘဲ ထားခဲ့တာမို႔ အဲ့ဒီအေဆာက္အအံု အေတာ္မ်ားမ်ားဟာ မူလအေနအထားေရာက္ေအာင္ အသည္းအသန္ ျပန္လုပ္ဖို႔ လိုေနပါတယ္။

RHT ရဲ႕ ႀကိဳးစားမႈရလဒ္အျဖစ္ အခုဆိုရင္ ျမန္မာအစိုးရက ေဆာက္လုပ္ခြင့္ ပါမစ္ အခု ၂၀ ကို ဆိုင္းငံ့ထားလိုက္ပါၿပီ။ မူလအေနအထားအတိုင္း မပ်က္စီးေအာင္ ဘယ္လိုထိန္းသိမ္းမလဲဆိုတဲ့ ကိစၥကို ရွင္းရွင္းလင္းလင္းျဖစ္တဲ့ အခ်ိန္အထိ ဆိုင္းငံ့ထားလိုက္တာပါ။

ယက္ခ္ ေမာဒီနဲ႔ ဂ်ီမီ ကက္စက္စ္စီယာ တို႔ဟာ ဓာတ္ပံု႐ိုက္တဲ့ေနရာမွာ အရိပ္က်မႈ ေလ်ာ့နည္းရေလေအာင္နဲ႔ သမိုင္း အေမြအႏွစ္ အေဆာက္အအံုေတြရဲ႕ အေသးစိတ္ကို ညွိဳ႕ဓာတ္ပါတဲ့ အေရာင္နဲ႔ ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ေအာင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ႀကီးရဲ႕ ေအးစိမ့္စိုစြတ္တိမ္ဖုံးေနတဲ့ ရာသီဥတုကို ျဖစ္ႏိုင္သမွ် အေကာင္းဆံုး အသံုးခ်ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ သူတို႔ဓာတ္ပံုေတြထဲမွာ ေကာင္းမြန္တဲ့ ပံုတူပန္ခ်ီကားေတြနဲ႔ ရန္ကုန္လမ္းမေတြေပၚက ျမင္ကြင္းအေတာ္မ်ားမ်ားလည္း ပါဝင္ပါတယ္။

ပံုေတြထဲမွာ ထင္႐ွားတာကေတာ့ ၿဗိတိသွ်ေတြအတြက္ သီးသန္႔တည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့ ကိုလိုနီေခတ္ ပဲခူးကလပ္ ဓာတ္ပံုေတြပါပဲ။ အေကာင္းဆံုး ကၽြန္းသစ္ေတြနဲ႔ ၁၈၈၀ ခုႏွစ္ေတြေႏွာင္းပုိင္းမွာ တည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့ ဒီကလပ္ဟာ အခုဆိုရင္ အသည္းအသန္ ပ်က္စီးယုိယြင္းေနၿပီဆိုေပမယ့္ အခ်ိန္ရဲ႕ စမ္းသပ္မႈကို အံ့ၾသေလာက္ေအာင္ အာခံေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။ အဲ့ဒီ အခ်ိန္တုန္းကဆိုရင္ လူတန္းစားအရ၊ လူမ်ိဳးေရးအရ ခြဲျခားတဲ့ေနရာမွာ ဒီကလပ္ဟာ ထိပ္ဖ်ားမွာ ရွိေနခဲ့ပါ။ ရာထူးအျမင့္ဆံုး ျမန္မာလူမ်ိဳးေတြေတာင္ ဒီကလပ္ထဲ ဝင္ခြင့္မရခဲ့ၾကပါဘူး။

အထင္ကရ ရန္ကုန္အတြင္းဝန္႐ံုး အေဆာက္အအံုကို အတြင္း၊ အျပင္႐ိုက္ၿပီး မီးေမာင္းထိုးျပထားတဲ့ ပံုေတြကိုလည္း ယက္ခ္ ေမာဒီနဲ႔ ဂ်ီမီ ကက္စက္စ္စီယာ တို႔ရဲ႕ ဓာတ္ပံုေတြထဲမွာ ေတြ႔ရပါတယ္။ လက္ရွိ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ဖခင္ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးဖခင္ႀကီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းဟာ သူ႔ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးၿပိဳင္ဘက္ တေယာက္ရဲ႕လက္ခ်က္နဲ႔  ၁၉၄၇ ခုႏွစ္တုန္းက ဒီေနရာမွာ လုပ္ႀကံခံခဲ့ရတာပါ။

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း လုပ္ႀကံခံရတဲ့အခ်ိန္ကစလို႔ အတြင္းဝန္႐ံုး အေဆာက္အအံုကို ပိတ္ထားခဲ့ၿပီး အျပင္လူေတြ ဝင္ခြင့္ မရခဲ့တာမို႔ ဒီဓာတ္ပံုေတြက ထင္ရွားတဲ့ ျမန္မာ့အမိုင္းကာလတခုကို ရွားရွားပါးပါး ဖ်တ္ကနဲ ျမင္ရေစပါတယ္။

ယက္ခ္ ေမာဒီနဲ႔ ဂ်ီမီ ကက္စက္စ္စီယာတို႔ရဲ႕ ဓာတ္ပံုမွတ္တမ္းစာအုပ္ဟာ အခုဆိုရင္ ပံုႏွိပ္ႏိုင္တဲ့အဆင့္ကို ခ်ဥ္းနင္းဝင္ ေရာက္ေနပါၿပီ။ စာအုပ္အျဖစ္ထုတ္ေဝႏိုင္ဖို႔အတြက္ သူတို႔က အလႉရွင္ေတြ ရွာေဖြေနၾကပါတယ္။ ဓာတ္ပံုေတြနဲ႔ ပတ္ သက္ၿပီး ထပ္မံသိရွိလိုတယ္ဆိုရင္ေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ဝက္ဘ္ဆိုဒ္ (JJMC) မွာ သြားေရာက္ ၾကည့္႐ႈႏိုင္ပါတယ္။

Steve Tickner ၏ စာအုပ္အညႊန္း Yangon: a City to Rescue ကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆိုေဖာ္ျပသည္။

By Irrawaddy